FASTag : दरवेळी टोल नाक्याजवळ पोहोचल्यावर गाडीची गती थांबवावी लागते, रांगेत थांबावं लागतं, आणि बऱ्याच वेळा मनात येतं – “अरे, हे नेहमीचंच झालं आता!” अगदी एक छोटीशी वीकेंड ट्रिप असो किंवा ऑफिसला जाणं-येणं असो, टोलसाठी पैसे, वेळ आणि संयम सगळं लागणारच हे ठरलेलं असतं. पण आता सरकारने ज्या पद्धतीने एक नवी योजना जाहीर केली आहे, ती खरंच एक दिलासादायक गोष्ट ठरतेय. केंद्र सरकारने फास्टॅगवर आधारित वार्षिक टोल पास म्हणजेच ATP सुरू करण्याचा निर्णय घेतला आहे. आणि ही योजना, खरंतर, नेहमीच्या लोकांसाठी एक मोठा बदल घडवून आणणारी ठरणार आहे.
थोडक्यात सांगायचं झालं तर, १५ ऑगस्ट २०२५ पासून वापरात येणाऱ्या या पाससाठी फक्त ₹3000 द्यावे लागतील. आणि त्यानंतर तुम्ही वर्षभर किंवा २०० टोल फेऱ्यांपर्यंत अगदी बिनधास्त प्रवास करू शकाल. बघा, या गोष्टीचं एक विशेष आकर्षण आहे – तुम्ही किती वेळा प्रवास करता, यावर खर्च ठरतो, आणि त्या तुलनेत ही योजना म्हणजे जणू प्रवाशांच्या खिशावरचं ओझं हलकं करणारी वाटते. आधी जर तुम्ही महिन्याला ८–१० वेळा टोल नाक्यांवरून जात असाल, तर सहज ₹१०,००० पर्यंत खर्च व्हायचा. पण आता तेच काम केवळ ₹३००० मध्ये होणार असून, ही बचत खरोखरच खूप काही बोलकी ठरते.
FASTag : या योजनेमागचा विचार अगदी स्पष्ट आहे. सरकारला कळून चुकलंय की लोकांचे पैसे वाचवणं, वेळ वाचवणं आणि प्रवास सुलभ करणं ही आजच्या काळातली गरज आहे. खासगी गाड्यांसाठी ही योजना म्हणजे एक प्रकारचा “सेजनल डिस्काउंट” वाटावा, पण त्यापेक्षा फार वेगळा आहे, कारण ही योजना फक्त पैशांपुरती मर्यादित नाही, ती अनुभवाच्या दर्जाला स्पर्श करणारी आहे.
मी स्वतः गाडीतून कामासाठी आठवड्यातून ४–५ वेळा प्रवास करत असतो. पुण्याहून साताऱ्याला, कधी मुंबईकडे. प्रत्येक वेळेला टोलचा खर्च, वेळ आणि डोक्यावरील त्रास यामुळे मनात नेहमी एक चिंता असते. पण जेव्हा मला या ATP योजनेची माहिती मिळाली, तेव्हा मला अगदी पहिल्यांदाच वाटलं, “हे खरंच काहीतरी उपयोगाचं आहे.” फक्त ₹3000 मध्ये २०० वेळा टोल फुकट जाणं म्हणजे खूप मोठा बदल होतोय. आणि हो, यातून मिळणाऱ्या वेळेची बचत हा अजून एक बोनस आहे. गाडी थांबवणं, वेटिंग, अडथळे सगळ्याच गोष्टी हळूहळू मागे पडणार आहेत.
सगळ्यात छान बाब म्हणजे या योजनेचं तांत्रिकदृष्ट्या अंमलबजावणी करणं फारच सोपं आहे. ना नवीन टॅग, ना कुठला वेगळा कार्ड प्रकार, ना कागदपत्रांचा झंझट. तुम्ही जुलैच्या मध्यापासून राजमार्गयात्रा अॅपवर किंवा एनएचएआयच्या अधिकृत वेबसाइटवर अर्ज करू शकता. तुमच्या विद्यमान फास्टॅगवरच हा पास जोडला जाणार आहे. एकदा तुमचा अर्ज मंजूर झाला, की दोन तासांच्या आत पास अ‍ॅक्टिव्ह होईल. तुम्हाला फक्त अॅपवर लॉगिन करून संमती द्यायची आहे आणि झालं – तुमचं वर्षभराचं टोल बिनधास्त झालं!
FASTag : माझ्या एका मित्राने विचारलं, “भाऊ, पण यात खरंच वाचतंय का?” मी त्याला सहज उदाहरण दिलं – दिल्ली ते चंदीगड प्रवासासाठी साधारण चार टोल लागतात आणि एकाच प्रवासासाठी ₹325 भरावे लागतात. जर तू महिन्याला दोनदा जरी गेला, तरी वर्षभरात ₹७००० सहज खर्च होतात. आणि जर एटीपी घेतलास, तर फक्त ₹3000 मध्ये ५० पेक्षा जास्त फेऱ्या करू शकतोस. म्हणजे एका ट्रिपसाठी ₹60 चा खर्च – हे अगदी स्वप्नासारखं आहे.
अर्थात, काही गोष्टी लक्षात घ्यायला हव्यात. FASTag हा पास फक्त NHAIच्या राष्ट्रीय महामार्गांवर लागू होणार आहे. राज्य सरकारच्या टोल नाक्यांवर, जसं की मुंबई-पुणे एक्सप्रेसवे किंवा समृद्धी महामार्ग – तिथे याचा उपयोग होणार नाही. त्यामुळे हा पास घेताना हे लक्षात घेणं गरजेचं आहे की तुमचा नियमित प्रवास कोणत्या मार्गांवर आहे. यामध्येही सरकारने पारदर्शकता ठेवली आहे – कारण टोल फक्त निर्गमन बिंदूवरच आकारला जातो आणि प्रत्येक क्रॉसिंग हे एक ‘ट्रिप’ मानलं जातं.
खरं सांगायचं तर ही योजना केवळ खर्च वाचवण्यासाठी नाही, तर संपूर्ण FASTag टोल प्रणाली सुलभ करण्यासाठी आहे. कारण अनेकदा टोल प्लाझांवर लोकांमध्ये भांडणं होतात सुटे नाही, स्कॅन होत नाही, रांग वाढते, आवाज वाढतो. पण एटीपी मुळे हे सगळं सहजतेने हाताळता येणार आहे. एक प्रकारे या सगळ्याची ही “डिजिटल वळणावरची” उत्तरदायित्वपूर्ण सुधारणा आहे.
जर तुमच्याकडे दोन गाड्या असतील, तर मात्र प्रत्येकासाठी वेगळा पास (FASTag) घ्यावा लागेल. एटीपी एका गाडीपुरता मर्यादित आहे आणि तो ट्रान्सफर करता येत नाही. म्हणजे तुम्ही दुसऱ्या गाडीवर वापरायला गेला, तर पास निष्क्रिय होईल. हा नियम कदाचित काही लोकांना कठोर वाटेल, पण यामुळेच फसवणूक रोखता येणार आहे. एनएचएआयनेही स्पष्टपणे म्हटलं आहे की कोणत्याही थर्ड पार्टी अप, वेबसाईट किंवा दुकानातून हा पास विकत घेऊ नका केवळ अधिकृत प्लॅटफॉर्मवरूनच घ्या. काही अडचण असेल, तर (FASTag) 1033 हेल्पलाइनवर संपर्क साधा ही सेवा खरोखर मदतीची आहे.
माझा आणखी एक अनुभव माझ्या घरी दोन गाड्या आहेत. एक माझ्या वडिलांच्या नावावर, आणि एक माझ्या. वडील नेहमी गावाकडे जातात आठवड्यातून २ वेळा. मी दररोज पुण्यात कामासाठी बाहेर पडतो. आम्ही दोघंही ATP घेतलं, आणि आमचं वर्षाचं टोल बजेट (FASTag) एकदम अर्ध्यावर आलं. आणि सर्वात महत्त्वाचं म्हणजे आता टोल प्लाझावर थांबावं लागत नाही, वेळ वाचतो, आणि मनात असलेली ‘कटकट’सुद्धा संपते.
हे सगळं ऐकून वाटतं ना की हा बदल खूप आधी व्हायला हवा होता. पण उशिरा का होईना, भारतातला रस्ते प्रवास आता खरंच (FASTag) ‘डिजिटल इंडिया’च्या दिशेने वाटचाल करतोय असं वाटतं. लोकांनी याचा योग्य वापर करावा, गरज असेल तर नोंदणी लवकर करावी – कारण नंतर कदाचित लोडमुळे सिस्टम स्लो होईल, कदाचित काही तांत्रिक अडचणीही येऊ शकतात. पण आजच्या घडीला हे पाऊल सरकारने उचललं, हे आपल्यासाठी फार मोठं यश मानायला हवं.
प्रवास करणं म्हणजे फक्त एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी पोहोचणं नाही, तर त्या प्रवासातली प्रत्येक क्षण, प्रत्येक अनुभूती आणि प्रत्येक टप्पा मोलाचा असतो. जर तो प्रवास विनाअडथळा, विनाकटकट आणि किफायतशीर असेल तर तीच खरी गरज आहे आजच्या काळाची. ATP त्या गरजेला तंतोतंत उत्तर देतो.
FASTag : तर मित्रांनो, तुम्ही जर वारंवार प्रवास करणारे असाल मग तो ऑफिससाठी असो, कुटुंबासाठी, व्यवसायासाठी किंवा अगदी ट्रिपसाठी. ATP घेणं ही फक्त एक ‘पास’ मिळवणं नाही, तर तुमच्या प्रवासाचा दर्जा उंचावणं आहे. आणि खरं सांगायचं, तर ₹3000 मध्ये जे समाधान आणि मोकळेपणा मिळतोय, ते कुठल्याही सेल किंवा ऑफरमध्ये मिळणं शक्य नाही.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ) – FASTag आधारित वार्षिक पास (ATP)
- फास्टॅग आधारित वार्षिक पास म्हणजे काय?
फास्टॅग आधारित वार्षिक पास (Annual Toll Pass – ATP) ही केंद्र सरकारने सुरू केलेली एक योजना आहे. या योजनेअंतर्गत, खाजगी कार, जीप किंवा व्हॅन मालक फक्त ₹3000 भरून वर्षभरासाठी किंवा 200 टोल फेऱ्यांपर्यंत टोल विनामूल्य प्रवास करू शकतात. - ATP कधीपासून लागू होईल?
हा पास 15 ऑगस्ट 2025 पासून देशभरात लागू होईल. - ATP कोणत्या वाहनांसाठी लागू आहे?
ATP फक्त खाजगी, नॉन-कमर्शियल कार, जीप आणि व्हॅनसाठी लागू आहे. व्यावसायिक वाहनांसाठी ही योजना लागू नाही. - ATP साठी किती शुल्क लागेल?
ATP साठी वार्षिक शुल्क ₹3000 इतकं आहे. - ATP किती वेळासाठी वैध असतो?
हा पास वर्षभरासाठी किंवा 200 टोल फेऱ्यांपर्यंत वैध असतो – यातील जे आधी पूर्ण होईल ते लागू होईल. - एक फेरी म्हणजे काय?
एका टोल नाक्यावरून जाणे ही एक फेरी मानली जाते. उदा. एका प्रवासात तुम्ही तीन टोल पार केल्यास, ते तीन फेऱ्या गणल्या जातील. - ATP कुठे आणि कसा खरेदी करायचा?
ATP केवळ NHAI च्या ‘राजमार्ग यात्रा’ मोबाईल अ‍ॅप आणि अधिकृत वेबसाइटवरून खरेदी करता येईल. तो कोणत्याही थर्ड पार्टी अ‍ॅप, वेबसाइट, दुकान किंवा बँकेच्या पोर्टलवरून खरेदी करता येणार नाही. - ATP फास्टॅगशी कसा लिंक होतो?
ATP तुमच्या विद्यमान फास्टॅगशी थेट लिंक केला जाईल. त्यासाठी कोणताही वेगळा टॅग किंवा कार्ड लागत नाही. - ATP एकाच गाडीसाठीच वापरता येतो का?
होय. ATP फक्त ज्या गाडीसाठी नोंदणी केली आहे त्या गाडीपुरता मर्यादित असतो. दुसऱ्या गाडीवर वापरल्यास तो निष्क्रिय होईल. - मी दोन वेगवेगळ्या गाड्यांसाठी एकाच ATP चा वापर करू शकतो का?
नाही. प्रत्येक गाडीच्या नोंदणीसाठी वेगळा ATP घ्यावा लागतो. - ATP नोंदणीकृत कसा करायचा?
राजमार्गयात्रा अॅपवर लॉगिन करून, तुमचा फास्टॅग आणि वाहन क्रमांक प्रविष्ट करा. अर्ज सबमिट केल्यानंतर, फक्त दोन तासांत ATP अ‍ॅक्टिव्ह होईल. - ATP मिळाल्यानंतर SMS किंवा अपडेट्स कुठे येतील?
ATP सक्रिय झाल्यानंतर, फास्टॅग जारी करणाऱ्या बँकेच्या नोंदणीकृत मोबाइल नंबरवर SMS आणि इतर अपडेट्स येतील. - ATP फसवणूक टाळण्यासाठी काय काळजी घ्यावी?
ATP खरेदी करताना केवळ अधिकृत अ‍ॅप किंवा पोर्टल वापरा. कोणत्याही अनधिकृत वेबसाइटवरून किंवा एजंटमार्फत खरेदी करू नका. - ATP संपल्यानंतर काय करावं?
ATP वापरून 200 फेऱ्या पूर्ण झाल्यावर, तुम्ही पुन्हा ATP रिन्यू करू शकता किंवा फास्टॅगद्वारे सामान्य दराने टोल भरू शकता. - ATP चा वापर राज्य महामार्गांवर होतो का?
नाही. ATP फक्त राष्ट्रीय महामार्गांवर (NHAI च्या अखत्यारीतील) लागू आहे. मुंबई-पुणे एक्सप्रेसवे, समृद्धी महामार्ग यांसारख्या राज्य मार्गांवर हे लागू होत नाही. - ATP चा उपयोग मॉल, विमानतळ पार्किंगमध्ये होतो का?
नाही. ATP केवळ टोल प्लाझांसाठी आहे. मॉल किंवा विमानतळ पार्किंगसाठी फास्टॅगद्वारे वेगळे शुल्क आकारले जाईल. - ATP वापरल्यावर किती बचत होते?
ATP वापरल्याने वर्षाला सरासरी ₹7000 पर्यंत टोल शुल्काची बचत होते. उदाहरणार्थ, दिल्ली-चंदीगड प्रवासात नियमित टोल ₹325 असतो, जो ATP मुळे एका फेरीसाठी सुमारे ₹15 पर्यंत खाली येतो. - ATP शिवाय टोल भरण्याचा पर्याय कायम आहे का?
होय. ATP घेणं ऐच्छिक आहे. तुम्ही नेहमीप्रमाणे फास्टॅग वापरून टोल भरत राहू शकता. - ATP रिन्यू कसा करायचा?
ATP संपल्यानंतर, तुम्ही पुन्हा राजमार्गयात्रा अॅपवर जाऊन तेच प्रोसेस फॉलो करून नवीन पास घेऊ शकता. - ATP संबंधित मदतीसाठी संपर्क कुठे करावा?
ATP संदर्भात काही अडचण असल्यास, तुम्ही NHAI हेल्पलाईन क्रमांक 1033 वर कॉल करू शकता.
10 Healthy Life Tips in Marathi | निरोगी जीवनासाठी १० सोप्या सवयी
योग आणि प्राणायाम (Yoga ani Pranayam): निरोगी जीवनासाठी १० प्रभावी आसन 2025
Green Tea चे जबरदस्त फायदे – नैसर्गिक आरोग्याचा गुपित उपाय! 2025
डायबेटीसवर घरगुती उपाय आणि आहार – नैसर्गिक पद्धतीने साखरेवर नियंत्रण ठेवा!